همگام با قرآن

پندهای لقمان به فرزندش

وَ إِنْ جاهَداکَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِکَ بی‏ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَّ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُون

(لقمان/15)

واگر(پدر ومادرت) تلاش نمودندکه چیزی را شریک من سازی که علم و دانشی به حقانیت آن نداری ، از آندو پیروی مکن ، ولی در دنیا با آنان به شایستگی همراهی کن و از راه کسی پیروی نما که به سوی من بازگشت نموده است ، (وبدانید) که بازگشت شما به سوی من است و از آنچه انجام می دهید شما را با خبر می سازم

رفتار شایسته با والدین

• احترام و رفتار شایسته با والدین موضوع مهمی است که حتّی در حال کفر و شرکِ والدین نیز لازم است رعایت شود تنها چیزی که نباید انجام شود ، پیروی از والدین در کفر وشرک است ، بنابراین اگر پدر ومادر تلاش کنند که فرزندشان دست از ایمان خود بردارد و به راه کفر وشرک برود ، در این مورد نباید از آنان پیروی نمود ولی در عین حال لازم است با آنان با لطف و مهربانی رفتار شود وکفر وشرکِ آنان دلیلِ بر بد رفتاری با آنان نمی شود .
• مفسّرین غیر از آیه ی فوق به روایتی استناد می کنند که مضمون آن این است که : انسان نباید در نافرمانی خداوند از بنده ی او اطاعت کند (1) بنابراین اگر فردی ، دیگری را به نافرمانی خداوند دعوت کند نباید از او پیروی نمود ، در اینجا نیز در کفر وشرک نباید از والدین تبعیت نمود امّا از نظر عمل ، صله ی رحم ونیکی نسبت به آنان واجب است هر چند آنان کافر باشند (2) و در این راستا اگر پدر ومادر انسان فقیر بوده و توانِ تأمینِ هزینه ی زندگی خود را نداشته باشند بر فرزند واجب است ، نفقه ومخارج زندگی آنان را تأمین نماید ، هر چند آنان کافر باشند (3)

پرسش : محدوده ی اطاعت از والدین تا کجا می باشد ؟

پاسخ : اطاعت از والدین تا جایی است که نافرمانی خداوند نباشد ، بنابر این اگر آنان فرزند خویش را دعوت به کفر ویا شرک نمودند ، نباید از آنان اطاعت نمود ولی خوش رفتاری با آنان واجب است .

____________________

1-لَا طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَةِ الْخَالِقِ ، نهج البلاغة؛ ص: 438

2-موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام؛ ج‌9، ص: 441

3-فقه الإمام الصادق علیه السلام؛ ج‌5، ص: 319